قانون گذاردردستورالعمل نحوه نظارت بر انتخابات تعاونیها و اتاقهای تعاون در مورد چگونگی نظارت وزارت تعاون بر انتخابات شرکتها ، اتحادیه های تعاونی و اتاقهای تعاون و همچنین چگونگی احراز صلاحیت کاندیداهای سمتهای عضویت در هیات مدیره ، بازرس و مدیرعامل و چگونگی رسیدگی به شکایتهای مربوط به انتخابات تعاونیها و اتاقهای تعاون مواردی را پیش بینی کرده است که رعایت آن از سوی مجامع عمومی الزامی می باشد درغیر اینصورت کمیسیون ماده ۵ این قانون از تایید صلاحیت کاندیداها خودداری می کند و همچنین به شکایات مربوط به انتخابات تعاونیها و اتاقهای تعاون رسیدگی می کند.
فرایند انتخابات در شرکتهای تعاونی به این شکل است که هیات مدیره وظیفه دعوت مجمع عمومی یا مجمع نمایندگان را در موعد مقرر و با رعایت قوانین مقرر شده بر عهده دارد. از سوی دیگر کاندیداهای سمت عضویت در هیات مدیره و بازرسی باید واجد شرایط مقرر در قانون بخش تعاون جمهوری اسلامی ایران و اساسنامه خود باشند که می بایست درخواست کتبی خود را ظرف ۱ هفته از تاریخ انتشار آگهی یا دعوت مجمع عمومی یا مجمع نمایندگان برابر فرم پیوست به تعاونی تحویل و رسید دریافت دارند.همانطور که پیشتر گفته شد مرجع بررسی صلاحیت کاندیداهای عضویت در هیات مدیره یا بازرسی ، کمیسیون ماده ۵ این دستورالعمل است که هیات مدیره شرکتهای تعاونی ، اتاقهای تعاونی و اتحادیه های تعاونی باید ظرف مدت حداکثر ۵ روز پس از پایان مهلت ثبت نام ، برگه درخواست ثبت نام و مدارک کاندیداها را به همراه نظر خود دررابطه با کاندیداهای مورد نظر جهت بررسی در کمیسیون های مربوطه به وزارت تعاون تسلیم کنند.
در رابطه با تشکیل مجامع عمومی برای انتخاب هیات مدیره یا بازرسی باید توجه داشت که تا کمیسیون های مربوطه صلاحیت نامزدها را تایید نکنند امکان تشکیل مجمع عمومی وجود نخواهد داشت و تشکیل مجمع عمومی پس از بررسی صلاحیت نامزدها صورت می گیرد.
در رابطه با محل دبیرخانه کمیسیونهای مربوطه باید توجه داشت که این دبیرخانه حسب مورد ممکن است در محل ادارات تعاون شهرستانها یا اداره کل تعاون استان و یا دفاتر ستادی وزارت تعاون باشد.
دبیر کمیسیون می بایست حداکثر ظرف ۳ روز پس از وصول مدارک کاندیداها به صورت کتبی از اعضای کمیسیون برای برگزاری جلسه کمیسیون اقدام کند و جلسات کمیسیون می بایست حداکثر ظرف ۱ هفته پس از آن برگزار شود. کلیه تصمیمات کمیسیونها اعم از تایید یا رد صلاحیت کاندیداها و انطباق برگزاری جلسات مجمع عمومی برای انتخابات با رای موافق اکثریت اعضای کمیسونها اتخاذ می گردد. تصمیات کمیسیونها قطعی و لازم الاجراست و دبیر کمیسیون وظیفه ابلاغ مصوبات کمیسیونها را برعهده دارد.از سوی دیگر وزارت تعاون میبایست حداکثر یک هفنه قبل از برگزاری مجمع عمومی اسامی کاندیداهای مورد تایید کمیسیون را به تعاونی یا اتاق تعاونی مربوطه ابلاغ کند. اگر ابلاغ توسط وزارت تعاون صورت نگیرد هیات مدیره می تواند اسامی تمام کاندیداها را در مجمع عمومی اعلام کند که این اعلام از نظر قانون بلامانع است.
در این دستورالعمل ۴ کمیسیون پیش بینی شده است که اعضای آن حسب مورد دررابطه با شرکتهای تعاونی ، اتحادیه های تعاونی و اتاقهای تعاون متفاوت می باشد. اعضای این ۴ کمیسیون از قرار زیر است:
۱-اعضای کمیسیون در مورد شرکنهای تعاونی: نمایتده وزارت تعاون ، نماینده اتاق تعاون و نماینده اتحادیه تعاونی مربوطه- اگر تحادیه وجود نداشت نماینده منتخب هیات مدیره تعاونی مربوطه-
۲- اعضای کمیسیون در مورد اتحادیه های تعاونی : نماینده وزارت تعاون ، نماینده اتاق تعاونی و نماینده اتحادیه تعاونی مافوق مربوطه و در صورت عدم وجود اتحادیه ، نماینده منتخب هیات مدیره اتحادیه.
۳- اعضای کمیسیون در رابطه با اتاقهای تعاون شهرستان و استان: نماینده وزارت تعاون ، نماینده اتاق تعاون و عضو سوم با پیشنهاد اتاق تعاون مربوطه انتخاب خواهد شد که صلاحیت آن توسط وزارت تعاون تایید خواهد شد.
۴- در رابطه با اتاق تعاون مرکزی : انجمن نظارت بر انتخابات که در ماده ۶۷ قانون بخش تعاون اقتصاد جمهوری اسلامی ایران پیش بینی شده است.
دستورالعمل نحوه نظارت بر انتخابات تعاونیها نهادی تحت عنوان انجمن نظارت بر انتخابات را پیش بینی کرده است که وظیفه رسیدگی به عملکرد کمیسیونهای این دستورالعمل را بر عهده دارد و سالی یکبار تشکیل جلسه می دهد. از سوی دیگر دبیرخانه کمیسیونهای مذکور مکلفند گزارش عملکرد خود را هر ۶ ماه یکبار به دبیر خانه انجمن نظارت بر انتخابات ارسال دارند. محل استقرار انجمن نظارت بر انتخابات در وزارت تعاون می باشد.
افراد در صورتی که از انتخابات شکایتی داشته باشند باید درخواست کتبی خود را ظرف حداکثر ۵ روز پس از برگزاری مجمع عمومی عادی به وزارت تعاون تسلیم کنند.وزارت تعاون شکایات دریافتی در مورد کلیه مراحل انتخابات و نه صرفا نتیجه انتخابات را باید به دبیرخانه کمیسیون ارجاع دهد و تضمیمات کمیسیون باید ظرف مدت ۱۰ روز ابلاغ شود در غیر اینصورت ثبت نتیجه انتخابات در اداره ثبت بلامانع است.
همانطور که گفته شد تصمیمات کمیسیونها قطعی و لازم الاجرا می باشد اما با توجه به تبصره ۲ ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری افراد مقیم داخل ظرف ۳ ماه و افراد مقیم خارج ظرف ۶ ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیسیون می توانند در دیوان عدالت اداری شکایت خود را پیگیری کنند.
منظور از اداره تعاون در این مقاله ، کوتاه شده اداره تعاون ، کار و رفاه اجتماعی می باشد.
