در صورت اعلام تخلف ساختمانی یا ساخت و ساز بدون پروانه یا خلاف مفاد پروانه ساختمانی توسط شهرداری موضوع جهت رسیدگی به کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری هر استان ارجاع داده می شود ، پس از تشکیل پرونده در کمیسیون بدوی ماده ۱۰۰ با ابلاغ موضوع تخلف ظرف مهلت معینی به شخص متخلف مهلت داده می شود که دفاعیات خود را به صورت مکتوب به کمیسیون بدوی ارسال نماید ، در صورت وصول یا عدم وصول این دفاعیه کمیسیون بدوی ماده ۱۰۰ جلسه رسیدگی تشکیل می دهد که می بایست با ۳ نفر تشکیل شود که این اعضا شامل :
۱-یک نفر نماینده وزارت کشور
۲- یک نفر نماینده دادگستری
۳- یک نفر نماینده شورای اسلامی شهر ، می باشد . که بعد از ملاحضه پرونده اقدام به صدور رای می نمایند و ملاک صدور رای نظر اکثریت می باشد که با توجه به موضوعات رایج تخلف غالبا یا رای به پرداخت جریمه یا تخریب می نمایند .
رای صادر شده در کمیسیون بدوی قابل اعتراض در مهلت قانونی در کمیسیون تجدید نظر ماده ۱۰۰ می باشد ، البته لازم به ذکر است که در بیشتر اوقات همان رای بدوی را تایید می نمایند .
اما در صورت قطعی شدن آرای کمیسیون های بدوی و تجدید نظر ماده ۱۰۰ شهرداری ، این آراء طبق بند ۲ ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری قابل شکایت در این مرجع می باشد که در واقع آخرین مرحله رسیدگی به پرونده می باشد و نیاز به تنظیم شکواییه دقیق و منطبق با قانون می باشد در واقع مهم ترین بخش در راستای موفقیت نقض آرای کمیسیون ماده ۱۰۰ تنظیم شکایت دقیق و حقوقی می باشد.
در پایان لازم به ذکر است که مهلت اعتراض به آراء سه ماه از تاریخ ابلاغ رای به محکوم علیه می باشد و در صورت شکایت خارج از مهلت قانونی به موضوع رسیدگی نخواهد شد و متعاقبا رای صادره به مرحله اجرا خواهد رسید .
